Sarılık neden olur? İşte tüm bilinmesi gerekenler!

Sarılık, cildin ve göz akının sarı renkte gözüktüğü tıbbi bir durumdur. Sarılık esasında bir hastalık değil, birçok farklı hastalığın sonucu olabilecek bir belirtidir. Sarılık, kandaki bilirubin adı verilen sarı renkli bir maddenin yüksek seviyeye ulaşmasıyla ortaya çıkar. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasıyla oluşan bir pigmenttir. Karaciğer, bilirubinin vücuttan uzaklaştırılması ile görevlidir. Fakat bilirubin herhangi bir nedenle vücuttan yeteri kadar uzaklaştırılamazsa kan dolaşımına katılır ve sarılığa neden olur. Sarılığın nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkında bilinmesi gerekenler şunlardır:

Sarılığın Nedenleri Nelerdir?

Sarılığın nedenleri, bilirubinin üretim, metabolizma veya atılım aşamalarında meydana gelen bozukluklara bağlı olarak üç ana gruba ayrılabilir:

Pre-hepatik sarılık: Kırmızı kan hücrelerinin normalden fazla yıkılması sonucu bilirubin üretiminin arttığı durumlardır. Örneğin, hemolitik anemi, sıtma, talasemi, orak hücreli anemi gibi hastalıklar pre-hepatik sarılığa neden olabilir.

Hepatik sarılık: Karaciğerin bilirubini metabolize edememesi veya safra salgılayamaması sonucu bilirubinin kanda biriktiği durumlardır. Örneğin, hepatit, siroz, karaciğer kanseri, alkolik karaciğer hastalığı, ilaç toksisitesi gibi hastalıklar hepatik sarılığa neden olabilir.

Post-hepatik sarılık: Safra yollarının tıkanması veya daralması sonucu bilirubinin vücuttan atılamadığı durumlardır. Örneğin, safra taşı, safra yolu kanseri, pankreas kanseri, kolanjit gibi hastalıklar post-hepatik sarılığa neden olabilir.

Sarılığın Belirtileri Nelerdir?

Sarılığın en belirgin belirtisi, cildin ve göz akının sarı renkte gözükmesidir. Bu sararma, kandaki bilirubin seviyesinin 2-3 mg/dL’nin üzerine çıkmasıyla başlar. Sarılığın diğer belirtileri ise şunlardır:

Kaşıntı
Halsizlik/yorgunluk
Koyulaşan idrar
Açık renkli dışkı
Karın ağrısı
Kilo kaybı
Ateş
Bulantı/kusma
İştahsızlık
Sarılığın belirtileri, altta yatan hastalığın türüne ve şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Bazı durumlarda, sarılık hiçbir belirtiye neden olmayabilir.

Sarılığın Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sarılığın tedavisi, neden olduğu hastalığa göre değişir. Sarılığın altında yatan hastalığın teşhisi için kan testleri, karaciğer fonksiyon testleri, karın ultrasonu, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme, endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi, karaciğer biyopsisi gibi yöntemler kullanılabilir. Sarılığın tedavisinde şu yöntemler uygulanabilir:

İlaç tedavisi: Sarılığa neden olan enfeksiyon, iltihap, toksin gibi durumlar için ilaç tedavisi uygulanabilir. Örneğin, hepatit için antiviral ilaçlar, alkolik karaciğer hastalığı için kortikosteroidler, kolanjit için antibiyotikler verilebilir.

Kan transfüzyonu: Hemolitik anemi gibi kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkıldığı durumlarda, kan transfüzyonu ile kan hücresi sayısı arttırılabilir.

Safra yolu girişimleri: Safra yollarının tıkanması veya daralması durumunda, endoskopik veya cerrahi yöntemlerle safra akışı sağlanabilir. Örneğin, safra taşı olan hastalarda, endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi ile taş çıkarılabilir veya safra kesesi alınabilir. Safra yolu kanseri olan hastalarda ise, stent yerleştirilerek safra yolu açılabilir veya tümör alınabilir.

Karaciğer nakli: Karaciğerin fonksiyonunu yitirdiği veya kanserli olduğu durumlarda, karaciğer nakli yapılabilir. Karaciğer nakli, son çare olarak uygulanan bir tedavi yöntemidir ve uygun donör bulunması gerekir.

Sarılık, ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabileceğinden, sarılık belirtileri fark edildiğinde mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. Sarılığın erken teşhisi ve tedavisi, komplikasyonların önlenmesi ve yaşam kalitesinin arttırılması açısından önemlidir.